Przewodnik antykorupcyjny 2022 – Polska | Światowa Komisja Prawa

1. Czy Twój kraj jest członkiem Konwencji OECD o zwalczaniu przekupstwa?

TAk.

2. Czy twój kraj jest członkiem innych dwustronnych lub wielostronnych konwencji przeciwko korupcji?

TAk. Polska jest członkiem:

• Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji,
• Cywilnoprawna konwencja Rady Europy o korupcji,
• Prawnokarna konwencja Rady Europy o korupcji,
• Grupa Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) i
• Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).

3. Czy lokalne przepisy antykorupcyjne w twoim kraju koncentrują się na instytucjach, a nie na jednostkach? Jeśli tak, jakie sankcje mogą zostać nałożone?

Zgodnie z polskim prawem odpowiedzialność karną mogą ponosić wyłącznie osoby fizyczne. Jednak ustawa o odpowiedzialności spółek za czyny zabronione pod groźbą kary reguluje kwestie związane z quasi-karną odpowiedzialnością podmiotów gospodarczych. Ustawa ta ma zastosowanie, jeżeli osoba działająca w imieniu spółki popełniła jedno z przestępstw określonych w ustawie (a początek przestępstwa ustala się wobec osoby działającej w imieniu sprawcy prawnego i ostatecznego sprawcy. Spółki). Należy również udowodnić, że firma uzyskała jakąkolwiek korzyść finansową lub niepieniężną z tytułu tego działania. Sankcje gospodarcze obejmują kary finansowe do 5 mln zł, konfiskaty i ograniczenia działalności spółki (takie jak zakaz promocji lub reklamy działalności; zakaz korzystania z dotacji, dotacji lub innych form wsparcia finansowego ze środków publicznych; lub zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne).

4. Czy spółki mogą ponosić odpowiedzialność za czyny korupcyjne na gruncie prawa cywilnego lub administracyjnego?

TAk. Odpowiedzialność spółek za czyny zabronione przez Kodeks karny nie wyłącza odpowiedzialności cywilnej za odpowiedzialność lub brak odpowiedzialności spółki odszkodowawczej, odpowiedzialności administracyjnej lub osobistej odpowiedzialności prawnej zgodnie z przepisami ustawy. Osoba, która popełniła przestępstwo. Odpowiedzialność cywilna za wyrządzoną szkodę to odpowiedzialność odszkodowawcza, której wysokość zależy od rozmiaru szkody. Odpowiedzialność administracyjna to uregulowana prawnie możliwość podjęcia działań prawnych przeciwko określonej organizacji z powodu działań naruszających prawo administracyjne, która jest realizowana w określonych formach i procedurach zarządzania. Na przykład osoby skazane za korupcję są prawnie wyłączone z działalności związanej z zamówieniami publicznymi. Zwolnienie to dotyczy również podmiotów korporacyjnych, w przypadku skazania organu zarządzającego, nadzorczego lub akcjonariusza za korupcję. Korupcja w biznesie często wiąże się z naruszeniami prawa antymonopolowego, co może skutkować odpowiedzialnością w tym zakresie.

5. Czy korupcja jednostek podlega karze?

TAk. Art. 228 kk przewiduje odpowiedzialność karną za przekupstwo bierne (przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej) w związku z pełnieniem funkcji publicznej, w tym osoby pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej. Art. 229 k.k. reguluje przekupstwo czynne, to jest wręczanie lub obiecywanie udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną. Dodatkowo art. 296a k.k. przewiduje odpowiedzialność karną w przypadku postępowania korupcyjnego w stosunkach gospodarczych.

6. Czy płatności za udogodnienia są dozwolone?

Nie. Choć w polskim prawie nie ma specjalnych regulacji w tym zakresie, gratyfikacje mogą zostać uznane za przestępstwo korupcji lub handlu wpływami. Zgodnie z art. 230 k.k., pośrednik w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę (i) wywiera wpływ na podmiot krajowy lub zagraniczny przy użyciu środków publicznych, (ii) nakłania inną osobę do przekonania osoby, że taki wpływ istnieje, lub (iii) taki wpływ Potwierdzanie obecności innej osobie podlega karze pozbawienia wolności. Tej samej karze podlega, kto oferuje lub obiecuje korzyść majątkową lub osobistą w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w tych instytucjach (art. 230a k.k.).

7. Czy istnieją jakieś prawne ograniczenia/maksymalne limity dotyczące przyjmowania lub wręczania prezentów, zaproszeń itp.?

Żadna regulacja w polskim prawie nie wskazuje na takie ograniczenia. Takie zachowanie, niezależnie od jego wartości, można uznać za zachowanie korupcyjne.

8. Czy przekupywanie zagranicznych urzędników państwowych jest zabronione?

TAk. W polskim prawie przekupstwo czynne lub bierne dotyczy również zagranicznych funkcjonariuszy państwowych.

9. Czy Twoje prawo podlega jurysdykcji zagranicznej?

Tak, pod pewnymi warunkami wynikającymi z polskiego Kodeksu karnego i polskiego Kodeksu postępowania karnego.

10. Czy można skonfiskować majątek firmy?

TAk. Również w przypadku skazania za przestępstwo, w którym sprawca uzyskał pośrednio korzyść majątkową o znacznej wartości, sąd może dokonać konfiskaty przedsiębiorstwa będącego własnością sprawcy (lub w niektórych przypadkach niebędącego jego własnością). , albo grzywny w jej równowartości, jeżeli przedsiębiorca spowodował popełnienie przestępstwa lub zatajenie korzyści majątkowej wynikającej z przestępstwa.

11. Czy Twoje prawo opiera się na umowach o odroczeniu ścigania lub umowach o niewszczynaniu postępowania karnego lub innych nieprocesowych sprawach o korupcję?

Nie. W polskim Kodeksie karnym jest jednak klauzula o niekaralności. Kto wręcza lub obiecuje udzielić korzyści, nie podlega karze, jeżeli korzyść taką przyjmie, a sprawca zawiadomi o tym funkcjonariusza organów ścigania ścigania przestępstw. Sprawca musi ujawnić wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim władze dowiedzą się o nim. Ta niekaralna sekcja dotyczy czynnego przekupstwa w stosunkach publicznych i handlowych i dotyczy wyłącznie osób fizycznych.

12. Czy spółka może odpowiadać za działania swoich pośredników lub osób trzecich?

TAk. Zgodnie z ustawą o odpowiedzialności spółek za czyny zabronione pod groźbą kary, spółka może odpowiadać za czyny swoich pośredników lub osób trzecich.

13. Czy spółka dominująca może odpowiadać za działania swoich spółek zależnych?

Prawo polskie nie reguluje odpowiedzialności quasi-karnej spółki dominującej za zachowanie przedstawicieli spółki zależnej. Co do zasady każda korporacja ponosi odpowiedzialność na podstawie ustawy o odpowiedzialności spółek za czyny zabronione na podstawie ustawy karnej tylko za czyny osób fizycznych działających w imieniu korporacji.

14. Czy są jakieś argumenty obronne lub wyjątki dla osób oskarżonych o praktyki korupcyjne?

Obrona w sprawach korupcyjnych nie różni się od obrony w innych sprawach. Natomiast czynny łapówkarz nie podlega karze w okolicznościach opisanych w pytaniu 11. Ponadto polskie prawo przewiduje niższe kary za przypadki korupcji mniejszej wagi (zarówno publicznej, jak i komercyjnej oraz wywierania wpływu).

15. Czy w Twojej jurysdykcji wymaga się od firm krajowych wdrażania wewnętrznych programów antykorupcyjnych?

jeszcze nie. Jednak zgodnie z polską ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy banki lub inne instytucje finansowe są zobowiązane do opracowania procedury anonimowego zgłaszania nieprawidłowości w zakresie prania pieniędzy. W Polsce nie została jeszcze wdrożona Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE. Obecnie trwają prace legislacyjne mające na celu wykonanie tego zarządzenia.

16. Czy podczas przeglądu sankcji posiadanie programu zgodności jest czynnikiem ochronnym czy łagodzącym?

Polski Kodeks karny nie reguluje bezpośrednio tej kwestii. Jednak w praktyce może to być okoliczność łagodząca. W zakresie odpowiedzialności korporacji, zgodnie z ustawą o odpowiedzialności spółek za czyny zabronione pod groźbą kary, mogą one zostać pociągnięte do odpowiedzialności, jeżeli (a) przestępstwo jest co najmniej wynikiem braku należytej staranności; wybór lub nadzór nad osobą, która popełniła przestępstwo; lub b) organizacja jest tak zorganizowana, aby nie zapobiegać działalności przestępczej. Dlatego posiadanie programu zgodności może być okolicznością łagodzącą w działaniach przeciwko firmie.

17. Czy współpraca z władzami lub dochodzenie wewnętrzne mogą być czynnikiem ochronnym lub łagodzącym?

TAk. W praktyce jest to okoliczność łagodząca.

18. Czy są dostępne publicznie wytyczne organów odpowiedzialnych za wdrażanie przepisów antykorupcyjnych? Na przykład podręczniki dotyczące programów zgodności, umów łagodzenia kar itp. Jeśli tak to podaj link.

Tak, wytyczne antykorupcyjne wydane przez Centralne Biuro Antykorupcyjne, wyspecjalizowaną agencję odpowiedzialną za zwalczanie korupcji w Polsce, są publicznie dostępne.

*Sołtysiński Kawecki & Szlęzak