Korespondencja: Pułapka średniego dochodu w Polsce jest sama w sobie

Raphael Minder przybliżył swój Big Read (5 czerwca), aby uwzględnić PKN Orlen i CEO Daniela Obajtka. Być może cofnął się nieco, aby pokazać nam szerszy obraz polskiej ekonomii politycznej.

Według oficjalnego Polskiego Instytutu Ekonomicznego blisko 40 proc. polskiego przemysłu należy do obcokrajowców. PKN Orlen i kopalnia miedzi KGHM to jedyne dwie międzynarodowe firmy w polskich rękach. Oba są małe według światowych standardów. Inne znaczące „polskie” przedsiębiorstwa są również państwowe – głównie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa starej gospodarki. Nie byłoby problemu, gdyby własne bezpośrednie inwestycje zagraniczne Polski poza granicami kraju rosły, ale tak nie jest.

Ma to wiele konsekwencji. Cudzoziemcy dominują w dużych nowoczesnych gałęziach przemysłu i usługach. Eksport, który „wyciągają”, to głównie produkty średnio zaawansowane technologicznie. Właściciele BIZ korzystają z wartości dodanej tworzonej w Polsce, ale zaawansowane rozwiązania raczej zatrzymują dla siebie. Polskie małe i średnie firmy oraz spółki o średniej kapitalizacji często borykają się z problemami. Polska zakwalifikowała się do zaledwie 1 procenta z 80 miliardów euro, które UE przekazała w ramach ostatniego programu Horyzont na badania i rozwój. Największy wkład wniosły państwa niebędące członkami, Izrael, Norwegia i Szwajcaria.

Tymczasem polskie duże przedsiębiorstwa państwowe są obciążone karuzelą „politycznych” menedżerów. Osoby o krótkim stażu często boją się różnorodności i zmian. Obajtek może być wyjątkiem, ale musiał też kupować ekspertyzę od Kanady i GE Hitachi w inwestycjach Arlen w morską energetykę wiatrową i jądrową. O ile nic się nie zmieni, polska sieć o średnich dochodach pozostanie w dużej mierze osadzona we własnej produkcji.

Mateusz Oleks-Schidowski
Warszawa, Polska