Dzięki ofercie dla Polski UE otwiera drzwi do zamrożonych środków

BRUKSELA – Duże ustępstwo wobec polskiego rządu, władzy wykonawczej Unii Europejskiej, otworzyło w środę drzwi do miliardowej pomocy dla Polski, która została zablokowana podczas konfliktu o niezawisłość sądownictwa w kraju.

Szefowa Komisji Europejskiej Ursula van der Leyen dała zielone światło polskiemu planowi rozwiązania obaw o polski wymiar sprawiedliwości, który uruchomi środki z kontrowersyjnego unijnego funduszu odzyskiwania koronawirusa.

„Zatwierdzenie tego planu jest zgodne z wyraźnym zobowiązaniem Polski do niezależności sądownictwa, które musi zostać wdrożone przed dokonaniem faktycznych płatności” – powiedziała Van der Leyen.

Chociaż urzędnicy UE nie potwierdzili od razu terminu, polscy urzędnicy powiedzieli, że pierwsza rata może zostać wypłacona we wrześniu.

Zastanawiając się, jak bardzo podzielona jest sprawa w Brukseli, dwóch komisarzy głosowało w środę przeciwko planowi Polski, pierwszy od czasu utworzenia funduszu ratunkowego, a dwóch wysłało listy wyrażające zaniepokojenie tym posunięciem.

Analitycy kwestionowali także zasadność negocjacji UE z Polską.

Laurent Bech, profesor prawa europejskiego na University of Middlesex w Londynie, powiedział, że jest to „niejasne, częściowe i łatwe do uniknięcia”. Pan. Bech dodał: „Kwestie formalne pozostawiają bez opieki”.

Około 36 miliardów euro, czyli 38 miliardów dolarów, z funduszu wirusa Corona przeznaczonego dla Polski zostało zamrożone na ponad rok w ramach kontrowersji. Unia Europejska od dawna zarzuca rządzącej w Polsce partii Prawo i Sprawiedliwość o miażdżenie filarów demokracji, zwłaszcza niezawisłego sądownictwa.

W ubiegłym roku polskie władze zintensyfikowały walkę, odmawiając podporządkowania się orzeczeniom Sądu Najwyższego UE i ogłaszając nadrzędność polskiej konstytucji nad unijnym prawem.

Ale inwazja rosyjskiego prezydenta Władimira Putina na Ukrainę zmieniła wszystko, zaburzając równowagę sił w Europie i restrukturyzując sojusze.

Działając jako bastion przeciwko agresji Zachodu na Rosję, Polska zajęła twarde stanowisko wobec Moskwy. Pomogło to w miłosnych stosunkach między Warszawą a Brukselą i stworzyło okazję do przełomu w sporze.

Polska przyjęła ponad trzy miliony ukraińskich uchodźców, największą liczbę, jaką kiedykolwiek przyjął jakikolwiek członek UE, i poprosiła Brukselę o fundusze na ich wsparcie. Kraj ten stał się węzłem transportowym broni i pomocy humanitarnej na Ukrainę i znajduje się na czele dążeń UE do zaostrzenia sankcji wobec Rosji.

Komentując porozumienie ogłoszone przez Komisję Europejską w środę, Camino Mordero-Martinez, starszy pracownik naukowy Europejskiego Centrum Reform w Brukseli, powiedział: „To czysto polityczna decyzja, aby wysłać przesłanie jedności europejskiej. Nic się nie zmieniło poza tym toczy się wojna”.

Dodał: „Praworządność jest ogromną ofiarą w tym konflikcie”.

Praworządność jest egzystencjalnym problemem UE: aby federacja działała prawidłowo, wszystkie państwa członkowskie muszą kierować się tymi samymi zasadami.

W zeszłym roku, sfrustrowana ponownym rozpatrzeniem przez Polskę kwestii niezależności sądownictwa, grupa zaczęła używać ostrego narzędzia, jakim dysponowała: Wstrzymanie bardzo potrzebnej pomocy z gotówki, funduszu na koronawirusa.

Mimo to Polska zmaga się z kryzysem finansowym, który leczy miliony uchodźców, a jednocześnie notuje rekordową inflację, która w zeszłym miesiącu sięgnęła prawie 14 proc.

„Polska po prostu zasługuje na te pieniądze” – powiedział w zeszłym tygodniu lokalnym mediom premier Mateusz Morawiecki. „Teraz, gdy trwa wojna, Polska potrzebuje więcej”.

Zmiana strategii Komisji Europejskiej wobec Warszawy odbywa się na tle pogłębiającego się podziału między Polską a Węgrami.

Polska i Węgry, kierowane przez prawicowych przywódców dyktatorskich, wspierały się nawzajem w konfliktach z Brukselą o praworządność i podążały różnymi drogami po rosyjskiej inwazji. Pod rządami premiera Victora Orbana, pana Węgry Utrzymuje bliskie związki z Putinem i stał się poważnym zagrożeniem dla jedności UE.

Chociaż Komisja Europejska zatwierdziła polski plan naprawczy, finanse Węgier zostały sparaliżowane przez korupcję.

Komisja Europejska poparła decyzję Polski o zatwierdzeniu planu wydatków na wirusa Corona, twierdząc, że nie gwarantuje on automatycznie finansowania i będzie nadal monitorować postępy Polski w kwestiach praworządności.

Vera Jurova, wysoki rangą urzędnik Centrum Wartości i Przejrzystości, powiedziała w wywiadzie: „Fundusz ratunkowy ma na celu złagodzenie skutków kryzysu wywołanego epidemią rządową i nigdy nie ma na celu rozwiązania wszystkich problemy związane z zarządzaniem. Prawo w Polsce.”

Dodał: „Bez Quid Pro Go, bez czeku in blanco”.

Pani Przewodnicząca Komisji. Van der Leyen nałożył w zeszłym roku na Polskę trzy warunki dostosowania sądownictwa do standardów UE: usunięcie organu regulacyjnego, który krytycy oskarżyli Sąd Najwyższy o podważanie jego niezależności; Ponowne zatrudnienie sędziów zwolnionych niezgodnie z prawem; I zreformuj system stworzony przez partię rządzącą, by sędziowie zastraszali tych, których nie lubią.

W odpowiedzi na obawy Komisji Europejskiej prezydent Andrzej Duda przedstawił projekt nowelizacji rozporządzenia, który ma zostać przyjęty przez polski parlament w czwartek.

Było to pierwsze ustępstwo polskiego rządu po wybuchu kontrowersji, gdy skrajnie prawicowi członkowie koalicji rządzącej stanowczo sprzeciwiali się jakiemukolwiek kompromisowi z Brukselą.

Ale analitycy twierdzą, że pan Projekt Dudy wprowadza jedynie kosmetyczne zmiany i nie rozwiązuje fundamentalnego problemu zidentyfikowanego przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości – wywierania nacisku na sędziów, aby orzekali zgodnie z wolą rządu.

„To zadymiony ekran” – powiedziała Anna Wójcick, pracownik naukowy w Instytucie Demokratycznym Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego. „Sytuacja sędziów jest bardzo trudna. Represje dyscyplinujące trwają i nasilają się.

Anatole McGears Raport nadesłany z Warszawy.